Roddelen

Lezing: Jakobus 3:1-10

Doel

Het doel van deze preek over roddelen is om meer inzicht te geven in de liefdeloosheid van roddel en om te vermanen om er op een goede manier mee om te gaan zodat de gemeentelijke eenheid bewaard blijft.

Waarom moeten we niet roddelen?

Het korte en makkelijke antwoord is 'omdat God het niet wil'. Het nieuwe testament heeft maar twee plaatsen waarin er over roddel geschreven wordt en in de NBG is het als 'oorblazerij' vertaald. Hier zijn de twee teksten:

Romeinen 1:28-31 En daar zij het verwerpelijk achtten God te erkennen, heeft God hen overgegeven aan een verwerpelijk denken om te doen wat niet betaamt: 29 vervuld van allerlei onrechtvaardigheid, boosheid, hebzucht en slechtheid, vol nijd, moord, twist, list en kwaadaardigheid; 30 oorblazers, lasteraars, haters van God, verwatenen, overmoedigen, grootsprekers, vindingrijk in het kwaad, hun ouders ongehoorzaam; 31 onverstandig, onbestendig, zonder hart of barmhartigheid.

2 Korintiërs 12:20 Want ik vrees, dat ik misschien bij mijn komst u niet zo zal vinden, als ik wens, en zelf door u zo zal gevonden worden, als gij niet wenst. Ik vrees, voor twist, naijver, opwellingen van toorn, van zelfzucht, voor laster, oorblazerij, verwatenheid en ongeregeldheden.

Als je kijkt naar de opsomming waarin roddelen staat, en hoe erover deze dingen gesproken wordt, krijg je dan ook niet de indruk dat God hieraan een gruwelijk hekel heeft? Jazeker, hij heeft er een hekel aan en hoe meer ik het ervaar hoe meer ik er ook een hekel aan heb. Roddel is als kanker, het kan langzaam ontwikkelen zonder dat je het in de gaten heb maar uiteindelijk kan het zeer destructief zijn.

Het is een van de zonden die met de tong bedreven wordt. Gelijk er in Jakobus 3:8 over de tong geschreven staat:

Zij is een onberekenbaar kwaad, vol dodelijk venijn.

Wat is Roddel?

Wat is roddel? Volgens de van Dale is het "met een zeker genoegen in ongunstige zin praten over derden".

In een vorige preek over roddelen had ik drie vragen voorgelegd die we ons moeten stellen als we over anderen spreken:

  1. Is het waar?
    We dienen veel waarde te hechten aan waarheid en geen waarde aan geruchten.
  2. Is het nuttig voor anderen om het te weten?
    We moeten elkaar blijven opbouwen en niet afbreken in onze gesprekken. We moeten altijd op een respectvolle manier praten over andere mensen.
  3. Is het in vertrouwen aan mij verteld?
    Wij moeten betrouwbaar zijn en geen geheimen doorvertellen.

Sindsdien ben ik er pijnlijk bewust van geraakt hoe ik deel heb genomen aan het roddelcircuit. Wat heb ik gedaan? Ik heb iets ongunstigs gehoord over een broeder en het doorverteld. Zo eenvoudig is het. Het gaat verschikkelijk makkelijk. Ik wil de lessen die ik daarvan geleerd heb met jullie delen., met name in de context van de gemeente.

Sluit vrede met je broeder

Als ik iets ongunstigs hoor over een broeder dan kan ik of het doorvertellen of het voor me houden. Doorvertellen is slecht omdat ik dan deelneem aan het roddelcircuit. Maar voor me houden is eigenlijk ook niet de juiste optie. Waarom niet? Omdat het horen van roddel mijn respect en liefde voor die broeder (of zuster) beschadigt! Omdat ik waarschijnlijk een negatief gevoel over houd dat schadelijk is voor mijn relatie met mijn broeder. En dat kan ik niet zomaar toestaan. Ik heb bij voorbaat mijn broeder lief en ik moet bij voorbaat zijn verdediger zijn en niet zijn aanklager. Wat moet ik dan doen? Ik moet contact zoeken met die broeder. Ik wil confirmeren dat het negatieve bericht onwaar is. En als het wel waar is dan zegt Jezus in:

Mattheus 18:15 Indien uw broeder zondigt, ga heen, bestraf hem onder vier ogen.Indien hij naar u luistert, hebt gij uw broeder gewonnen.

Intentie

Eigenlijk ontbreekt er iets aan de eerder genoemde definitie van roddelen. De intentie waarmee iets gezegd wordt speelt wel degelijk een rol en het is handig om een paar scenario's te bespreken om dat duidelijk te maken.

  1. Raad / Hulp
    Als je aan iemand raad of hulp vraagt en daarbij iets ongunstigs vertelt over een ander maar met de intentie om het probleem te verhelpen, dan is dat geen roddel.
     
  2. Hart luchten
    Soms gebeurt er iets dat je niet voor jezelf wilt houden. Je wilt jouw moeilijkheden delen met anderen.

    3. Verdraagt elkanders moeilijkheden; zo zult gij de wet van Christus vervullen. (Galaten 6:2)

    Is dit roddel? Als je het herhaaldelijk vertelt aan allerlei mensen dan is het roddel. Als je het vertelt aan één enkele vertrouweling, dan is het geen roddel. Dan is het een legitiem deel van je verwerkingsprocess.

  3. Bevestiging
    Als je iets ongunstigs vertelt over wat iemand anders gedaan heeft alleen voor de bevestiging, zodat een ander zegt, "niet te geloven, dat's erg" dan is dat roddel. Het heeft geen enkele positieve kant, niets is veranderd.
     
  4. Waarschuwing
    In Christelijke kringen kunnen we makkelijk een alibi verzinnen voor roddel. We doen het dan in de naam van waarschuwing. "Deze broeder zondigt door dit of dat te doen of te leren, wees gewaarschuwd." Hier heb ik een beetje moeite mee. Waarom? Is het niet belangrijk om elkaar te waarschuwen tegen zonde en valse leer? Misschien, maar het is nog belangrijker om de persoon in kwestie met liefde te vermanen.

Broeders, zelfs indien iemand op een overtreding betrapt wordt, helpt gij, die geestelijk zijt, hem terecht in een geest van zachtmoedigheid, ziende op uzelf; gij mocht ook eens in verzoeking komen. (Galaten 6:1)

Omgaan met roddel

Ik heb me ook iets positiefs gerealiseerd, je kan ook roddel omdraaien naar iets positiefs. Stel iemand komt bij jou klagen over iemand anders. Wat doe je dan? Luister je gewoon passief en zeg je "o, wat erg"? Dan zou het roddel zijn. Stel je voor dat je gelijk wat positieve acties zou ondernemen. Begin bijvoorbeeld met een paar lastige vragen zoals:

Zo ondermijn je roddel zodat het geen schade aan kan richten. Jezus heeft een mooie naam voor iemand die roddel teniet doet. Jezus noemt zo iemand een 'vredestichter'. Jezus wil dat we vredestichters zijn, Hij wil dat we conflicten oplossen door verzoening te bewerkstelligen. Jezus zei:

Zalig de vredestichters, want zij zullen kinderen Gods genoemd worden. (Mattheus 5:9)

Er staat ook geschreven:

Houdt zo mogelijk, voor zover het van u afhangt, vrede met alle mensen. (Romeinen 12:18)

Opmerking

Soms wordt ik een beetje moedeloos van mijn eigen preken. Waarom? Omdat ik vaak spreek in termen van stappenplannen met "if-then-else" statements. En het stomme is dat ik ze zelf ook niet allemaal kan herinneren. Maar tegelijkertijd zie ik ook een ander patroon duidelijk naar voren komen. Als we het hebben over hoe we omgaan met elkaar dan komt het altijd op hetzelfde neer; "hebt elkander lief". Vandaag heb je gewoon wat extra tips en tricks gekregen over echte liefde voor allen. Zoals er geschreven staat:

1Korintiërs 13:4 De liefde is lankmoedig, de liefde is goedertieren, zij is niet afgunstig, de liefde praalt niet, zij is niet opgeblazen, 5 zij kwetst niemands gevoel, zij zoekt zichzelf niet, zij wordt niet verbitterd, zij rekent het kwade niet toe. 6 Zij is niet blijde over ongerechtigheid, maar zij is blijde met de waarheid. 7 Alles bedekt zij, alles gelooft zij, alles hoopt zij, alles verdraagt zij.

Roddel past niet bij liefde.

Samenvatting

Mensen, alarmbellen moeten gaan rinkelen zodra iets ongunstigs gezegd wordt over een broeder of zuster. De belangrijkste vraag met roddelen is niet, "is het waar?" maar "is het ongunstig?" Zo ja, neem de nodige actie en wees een vredestichter. Los conflicten en potentiele conflicten zo snel mogelijk op in de naam van liefde en eenheid. Amen.

Remco Dijkstra

De schriftgedeelten in dit artikel zijn uit de Nieuwe Vertaling, © Nederlands Bijbelgenootschap 1951 (tenzij anders aangeduid).